Wypędzone są efektem kooperacji Ośrodka Karta oraz wydawnictwa Carta Blanca. Nowa seria, w ramach której ukazały się także Sołdat oraz Egzekutor, jak wskazuje jej nazwa odkrywa karty historii, zwłaszcza tej trudnej i bolesnej, i pozwala na spojrzenie na pewne wydarzenia z "drugiej strony".
Na Wypędzone składają się świadectwa trzech kobiet, których dramat rozpoczął się - paradoksalnie - pod koniec II wojny światowej. Gdy Armia Czerwona wkroczyła do Polski, los Niemców odwrócił się. Żołnierze rozpoczęli odwrót a obywateli cywilnych zaczęto wysiedlać z terenów, które dotychczas zajmowali. Nie liczyły się poglądy konkretnych jednostek, ale narodowa przynależność, która była utożsamiana z poparciem dla Hitlera. Wkroczenie Armii Czerwonej pozwoliło Polakom odetchnąć i poczuć siłę, wraz z którą urzeczywistniło się pragnienie zemsty za doznane krzywdy. Historie Helene Plüschke, Esther von Schwerin oraz Ursuli Pless-Damm wyłaniające się ze wspomnień kobiet dają obraz poniżenia, strachu o życie własne i swoich najbliższych oraz głodu. Doświadczenia te stały się ich udziałem w odwecie za działania prowadzone przez ich kraj, na które one same nie miały żadnego wpływu. Mimo iż niewinne, poniosły karę za to jak III Rzesza niegdyś traktowała Polaków, ale świadomość tego faktu wraz ze smutną refleksją i zrozumieniem przyszły dopiero później. Esther von Schwerin w pewnym momencie stwierdza: Każdy, kto nie walczył z państwem Hitlera, właściwie mu służył*. Wiele osób, nie uwikłanych w historię, nie zdawało sobie sprawy z rzeczywistej sytuacji. Ursuli Pless-Damm dopiero pytania-oskarżenia stawiane przez Polaków uświadomiły ogrom zła wyrządzanego przez III Rzeszę. Wiedziała o istnieniu obozów, ale o tym, że służą one zagładzie ludności - nie... Nic jednak nie usprawiedliwi tego, że krzywdzono niewinne kobiety.
Historie Wypędzonych przełamują stereotypy narosłe wokół Niemców i Polaków oraz uświadamiają, że bardzo łatwo zatracić się w spirali zemsty za swoje krzywdy. Trzy wspomnienia zawarte w książce to jedynie trzy głosy pobrzmiewające głośniejszym echem wśród świadectw całej rzeszy krzywdzonych kobiet - upokarzanych słownie, wykorzystywanych seksualnie, głodzonych. Zapewne znajdą się tacy, którzy będą zadowoleni, bo przecież "dostały za swoje", ja jednak nie popieram odpowiedzialności zbiorowej. I wśród Żydów, powszechnie uznawanych za ofiary, zdarzali się nikczemnicy...
*Helene Plüschke, Esther von Schwerin, Ursula Pless-Damm, Wypędzone, Carta Blanca i Ośrodek Karta, Warszawa 2013, s. 170.
Ośrodek Karta/Carta Blanca 2013
Seria: Karty Historii
Wybór, tłumaczenie i opracowanie: Ewa Czerwiakowska
Koniecznie muszę przeczytać :-)
OdpowiedzUsuń